لطفاً ویدیو را در سایز بزرگ ببینید
دنیاگیری یا همهگیری جهانی به حالتی از همهگیری یک بیماری گفته میشود که از مرز چند قاره فراتر رفته باشد. بیماریهایی مثل ایدز و کووید۱۹، انواعی از پاندمی بیماری در سالهای اخیر هستند.
در زبان فرانسوی به آن پاندِمی (به فرانسوی: Pandémie) و در زبان انگلیسی به آن پاندِمیک (به انگلیسی: Pandemic) گفته میشود.
در طول تاریخ چند پاندمی رخ دادهاست که از مشهورترین آنها میتوان به آبله و سل و وبا اشاره کرد. یکی از فجیعترین پاندمیها بیماری مرگ سیاه بود که در سده چهاردهم، ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون نفر را کشت. پیش از دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس، یکی از پاندمیها در دوران معاصر، دنیاگیری ۲۰۰۹ آنفلوانزای خوکی بود.
همهگیری جهانی یک بیماری، یک بیماری همه گیر است که از مرزهای بینالمللی عبور میکند و معمولاً تعداد زیادی از افراد را تحت تأثیر قرار میدهد. بیماریهای همه گیر جهانی میتوانند در ارگانیسمهای مهم کشاورزی (دام، گیاهان زراعی، ماهی، گونههای درختی) یا موجودات دیگر ایجاد شوند. لازم است ذکر شود که منشأ این نوع بیماریها باید عفونی باشد؛ به عنوان مثال، سرطان مسئول بسیاری از مرگها میباشد، اما بیماری همه گیر نیست زیرا بیماری عفونی یا مسری نیست.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) قبلاً از طبقهبندی شش مرحله ای استفاده کرده بود که روشی را توضیح میداد که طی آن ویروس آنفلوانزا جدید از چند عفونت در انسان به یک بیماری همه گیر مبدل میشود. این امر با ویروس که بیشتر حیوانات را آلوده میکند آغاز میشود، با موارد معدودی که حیوانات باعث آلوده شدن افراد میشوند ادامه مییابد، سپس در مرحله ای شروع میشوند که ویروس مستقیماً بین مردم پخش شود و هنگامی که عفونتهای ویروس جدید در سراسر جهان گسترش مییابد، با همهگیری جهانی به پایان میرسد. در فوریه سال ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی شفاف سازی کرد که: «هیچ دسته رسمی (برای بیماری همه گیر جهانی) وجود ندارد … به منظور شفاف سازی، WHO از سیستم قدیمی ۶ مرحله استفاده نمیکند - که از مرحله ۱ (هیچ گزارشی از آنفلوانزای حیوانات که باعث عفونتهای انسانی شده باشد گزارش نشده) تا مرحله ۶ (همهگیری جهانی) - که ممکن است برخی از افراد از H1N1 در سال ۲۰۰۹ با آن آشنا باشند.»
در کنفرانس مطبوعاتی مجازی در ماه مه ۲۰۰۹ در مورد همهگیری آنفولانزا، دکتر کیجی فوکودا، دستیار مدیر کل موقت تبلیغ برای امنیت بهداشت و محیط زیست، سازمان بهداشت جهانی گفت: «یک راه آسان برای فکر کردن در مورد همهگیری جهانی … این است که بگوییم: همهگیری جهانی یک شیوع جهانی است. پس ممکن است از خود بپرسید: «شیوع جهانی چیست؟» شیوع جهانی بدان معنی است که ما هم عامل انتشار آن را میبینیم … و هم، علاوه بر گسترش ویروس، فعالیتهای بیماری را میبینیم.»
در برنامهریزی برای همهگیری آنفلوانزای احتمالی، سازمان بهداشت جهانی سندی را در مورد راهنمایی آمادگی همه گیری جهانی در سال ۱۹۹۹ منتشر کرد، که در سال ۲۰۰۵ و در فوریه ۲۰۰۹ بازبینی شدهاست. در این اسناد تعریف مراحل و اقدامات مناسب برای هر مرحله در یک یادداشت جانبی با عنوان توضیحات فاز همه گیر WHO و اقدامات اصلی در هر فاز تشریح شدهاست. ویرایش سال ۲۰۰۹، شامل تعاریف بیماری همه گیر جهانی و مراحل منتهی به اعلام آن، در فوریه ۲۰۰۹ نهایی شد. ویروس همه گیرجهانی H1N1 در آن زمان نه در آن مبحث بود و نه در سند ذکر شد. تمام نسخههای این سند به آنفلوانزا اشاره دارد. مراحل با گسترش بیماری تعریف میشود. حدت و مرگ و میر در تعریف فعلی WHO ذکر نشدهاست، اگرچه این فاکتورها قبلاً درج شده بود.